นิตยสารสารคดี ฉบับ 451 ตุลาคม 2565 ที่ใดมีการกดขี่... กบฏผู้มีบุญ
“ผู้มีบุญ” เป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียกขาน แต่ทางการขานนามเขาว่า “#ผีบุญ” โดยมีคำว่า กบฏ นำหน้า มาตั้งแต่ ร.ศ. ๑๒๐ หรือ พ.ศ. ๒๔๔๔
.
ต่อมาเมื่อกล่าวถึง “#กบฏผีบุญ” คนมักนึกถึงผู้มีบุญกลุ่มอุบลราชธานีที่ถูกสังหารหมู่ที่บ้านสะพือ เมื่อ ๔ เมษายน ๒๔๔๕ “ อาจเพราะเป็นขบวนการผู้มีบุญกลุ่มใหญ่ที่สุด (กลุ่มองค์มั่น) มีประชาชนเข้าร่วมอย่างกว้างขวาง และถูกล้อมปราบอย่างรุนแรงที่สุด
.
ตามการศึกษารวบรวมของนักประวัติศาสตร์ นับกันว่าขบวนการต่อสู้ของชาวบ้านที่เชื่อมโยงกับการใช้ความศรัทธาความเชื่อ อภินิหาร และการมาโปรดของพระศรีอาริย์หรือที่เรียกกันว่า ผู้มีบุญ เฉพาะในพื้นที่อีสานเคยเกิดขึ้น ๙ ครั้ง ในช่วง ๒๖๐ ปี ตั้งแต่ปี ๒๒๔๒-๒๕๐๒