ฮาเบอร์มาสกับสังคมแบบหลังฆราวาส บรรณาธิการโดย พิพัฒน์ พสุธารชาติ Illuminations Editions

หนังสือเล่มนี้จะพูดถึงสังคมแบบหลังฆราวาส (Post-secular) อันเป็นแนวคิดที่มาจากตะวันตก ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ทางศาสนาที่เกิดขึ้นในดินแดนแถบยุโรปและสหรัฐอเมริกาโดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงหลังเหตุวินาศกรรม 9/11 (กันยายน ค.ศ 2001) แนวคิดนี้ยังคงเป็นการมองศาสนาจากจุดยืนของรัฐเสรีประชาธิปไตย มันไปไกลว่ากรอบของ สังคมฆราวาส แบบเดิม แต่ปัญหาหลักที่แนวคิดนี้ให้ความสำคัญยังคงเป็นปัญหาชุดเดียวกับแนวคิด รัฐแบบฆราวาส (ถ้าเรายึดเอาทฤษฎีของเยอร์เกน ฮาเบอร์มาส เป็นหลัก) นั่นคือเราควรแยกรัฐกับศาสนาให้เป็นอิสระจากกันอย่างไร? เสรีภาพทางศาสนาควรเป็นไปได้อย่างไร? และบทบาทของศาสนาในพื้นที่สาธารณะควรเป็นเช่นใด? เป็นต้น ที่สำคัญหนังสือเล่มนี้ต้องการเสนอว่าอุดมการณ์แบบฆราวาสนิยม (secularism) แม้ในประเทศที่มีความสมัยใหม่จนเกิดเป็นสังคมแบบฆราวาสแล้ว แต่ในสภาวะที่มีการเติบโตของโลกทัศน์ทางวัฒนธรรมและศาสนาที่เป็นพหุนิยมมากขึ้น โดยเฉพาะประเทศที่มีผู้อพยพซึ่งนับถือศาสนาต่างๆเข้ามาอาศัยและตั้งถิ่นฐานอยู่เป็นจำนวนมาก อุดมการณ์แบบฆราวาสนิยมแต่เพียงอย่างเดียวจะไม่มีพลังเพียงพอในการโน้มน้าวใจพลเมืองที่มีความแตกต่างกันเหล่านี้ ให้เข้ามามีส่วนในการสร้างเจตจำนงร่วมกันจนเกิดเป็นรัฐประชาชาติที่มั่นคง รวมไปถึงเกิดความสัมพันธ์ทางสังคมระหว่างชุมชนต่างๆในแบบที่เป็นอารยะได้

อนึ่ง เหตุการณ์หนึ่งที่ก่อให้เกิดความสนใจอย่างท่วมท้นต่อแนวความคิด หลังฆราวาส (Post-secular) ในโลกวิชาการของตะวันตก คือคำสุนทรพจน์ที่มีชื่อว่า ความศรัทธาและความรู้ (Faith and Knowledge) ของเยอร์เกน ฮาบามาส (Jurgen Habermas) เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม ค.ศ. 2001 ซึ่งเป็นเพียงหนึ่งเดือน หลังจากเหตุวินาศกรรม 9/11

คำปราศรัยนี้ได้กล่าวถึงแนวคิดเรื่องการไม่อยู่ในช่วงเวลาเดียวกัน เพื่ออธิบายความรู้สึกที่ถูกตัดขาดของหลายชีวิตในโลกอิสลาม การพัฒนาทางสังคมและวัฒนธรรมของคนเหล่านี้ไม่อาจเชื่อมต่อกับส่วนอื่น ๆ ของโลกที่กระบวนการทำให้เกิดความทันสมัยเป็นไปอย่างรวดเร็ว ดังนั้นเพื่อที่จะเชื่อมรอยแยกดังกล่าว เราจะต้องมีการพัฒนาภาษาที่ใช้ร่วมกัน นอกเหนือไปจากความเงียบที่เกิดขึ้นจากความรุนแรงของผู้ก่อการร้ายหรือของขีปนาวุธแล้ว รอยแยกของการพูดไม่ได้นี้ ไม่เพียงแต่วิ่งไปตามเส้นแบ่งระหว่างโลกอิสลามกับโลกตะวันตกเท่านั้น แต่มันยังวิ่งไปสู่สังคมในยุโรปอีกด้วย ดังนั้นชาวตะวันตกจะต้องเรียนรู้วิธีที่เหมาะสมในการตอบสนอง ต่อความหวาดกลัวจากการกระทำของบุคคลที่ไม่ใช่เป็นชาวตะวันตกเหล่านี้ และพวกเขาจะทำได้ ก็ต่อเมื่อมีความเข้าใจต่อ สังคมแบบหลังฆราวาส (Post-secular) ของพวกเขาเองดีพอ

_________________

สารบัญ

บทที่ 1 แนะนำฮาเบอร์มาสกับแนวคิด หลังฆราวาส โดย พิพัฒน์ พสุธาชาติ
บทที่ 2 ข้อสังเกตของสังคมแบบหลังฆราวาส โดย เยอร์เกน ฮาเบอร์มาส
บทที่ 3 การหันไปสู่ศาสนา ของเยอร์เกน ฮาเบอร์มาส โดย พิพัฒน์ พสุธาชาติ
บทที่ 4 แนะนำการคิดหลังอภิปรัชญาของเยอร์เกน ฮาเบอร์มาส โดย เทพทวี โชควศิน
บทที่ 5 ฮาเบอร์มาส ประชาธิปไตยแบบปรึกษาหารือ และ ศาสนา โดย ธเนศ วงศ์ยานนาวา
บทที่ 6 การปนะกอบสร้างรัฐฆราวาสนิยมในสังคมฝรั่งเศส : กรณีปัญหาผ้าคุมศีรษะของสตรีมุสลิม โดย ฑภิพร สุพร
บทที่ 7 Post-secular : เมื่อ ผี ของยุโรปเป็นศูนย์กลาง โดย ธเนศ วงศ์ยานนาวา